Enige woorden over mijzelf
Het zal omstreeks 1967 zijn geweest dat ik voor het eerst echt de krant las, breed uitgespreid op de vloer van de huiskamer. Dagblad De Tijd, de katholieke krant, die net als zoveel andere dagbladen, inmiddels het loodje heeft gelegd. Er ging voor mij, een jongetje van dertien jaar, een wereld open. Mijn kennismaking met de krant staat mij nog levendig voor ogen, omdat ik gefascineerd was door een paginagroot artikel over de gewelddadige gevolgen van de Culturele Revolutie in China.
Sinds die dag ben ik verslaafd aan kranten en ik wist een ding zeker: ik wilde later journalist worden. Dat later kwam al gauw want met wat leeftijdgenoten richtten we in 1970 in ons dorp een kritische jongerenkrant op met de intrigerende naam ZJU. Een eenvoudig gestencild blaadje, maar een prima leerschool voor een jonge journalistieke hond. Toen begin jaren zeventig in ons land dankzij de VPRO de naam van de Amerikaanse journalist I.F. Stone bekendheid kreeg, was er bij mij geen enkele twijfel meer over mijn toekomst. Met zijn eenmanskrant I.F. Stone's Weekly maakte 'Izzy' Stone een verpletterende indruk op me. Zoiets wilde ik ook.
Mijn eerste schreden in de journalistiek waren bescheiden. Uitgeloot voor de School voor de Journalistiek in Utrecht, toen de enige opleiding, besloot ik mij bij het Brabants Dagblad in Den Bosch aan te melden als leerling-journalist om het vak in de praktijk te leren. Learning on the job heet dat in vaktermen en is tegenwoordig erg in voor het opleiden van leraren.
De betaling was overigens uitermate bescheiden, ik verdiende minder dan het wettelijk verplichte minimum-jeugdloon en kreeg dus een `loonsuppletie'. Volgens de cao hadden journalisten een werkweek van 48 uur (daar kwam pas in 1978 een einde aan).
Al snel volgde een overstap naar Dagblad De Stem in Breda, zodat ik niet een driejarige periode als leerling-journalist hoefde te doorlopen. En kort daarna een nieuwe overstap, naar Het Nieuwsblad van het Zuiden in Tilburg, tegenwoordig Brabants Dagblad. Bij die krant ben ik zeven jaar stadsverslaggever geweest, tien jaar chef van de centrale redactie en bijna veertien jaar redacteur onderwijs.
En sinds 1 januari 2010 heb ik me gevestigd als zelfstandig journalist, gespecialiseerd in onderwijs.
Onderwijsjournalist
In 1996 ontstond er bij het Brabants Dagblad onverwacht een vacature onderwijsredacteur en ik heb niet lang hoeven nadenken over mijn sollicitatie. De aantrekkelijkheid was voor mij dat het om een sector gaat die maatschappelijk zeer relevant is, er altijd wel wat aan de hand is en er veel bevlogen mensen werken. Al zou je dat laatste soms vergeten als je op feestjes geconfronteerd wordt met klaagzangen. Wat ook een rol speelde om voor het specialisme van onderwijsredacteur te kiezen is dat ik uit een onderwijzersnest kom. Vader jarenlang hoofd der school, broers en zussen die in het onderwijs hun kost verdienen.
Werkenderweg heb ik me in de sector verdiept. Door veel te praten met leraren, directeuren, leerlingen, ouders. Door vaak op locatie te gaan kijken. Door te studeren. Door te lezen, heel veel te lezen, vooral om te toetsen of wat ik in de praktijk waarnam klopte met wat op papier gedrukt stond. En zoals dat bij een regionale krant gaat, je wordt geacht de hele onderwijssector te volgen. Van de jongste peuters (VVE) tot en met de toppers van de universiteit - en alles wat daar tussenzit. In de beginjaren was dat nog best lastig, maar dankzij de zegeningen van het internet is er een schier eindeloze hoeveelheid bronnen te raadplegen. De kunst is om daar de weg in te vinden, en dat is nou bij uitstek een vaardigheid waar journalisten over moeten beschikken. Hij (of zij) is voor de burger én voor de professional de gids door die almaar uitdijende informatiedoolhof. En het voordeel van het volgen van de sector in volle breedte is dat je als journalist een helicopter-view ontwikkelt: je ziet de grote lijnen.
In 1977 verzuchtte Ton Elias sr., de eerste fulltime onderwijsjournalist van Nederland: `De informatiekanalen in het onderwijs raken verstopt!' Het was de tijd van Onderwijsminister Jos van Kemenade, uw weet wel, die van de middenschool. Maar in onze ogen ziet die tijd er heerlijk overzichtelijk uit. En zo zullen ook generaties na ons naar onze tijd kijken.